เตนาห ‘‘ตตฺรุปปตฺติเยว โหตี’’ติ, น อุปริภูมิปตฺติฯ นิมิตฺตาทิวเสน ญาตสฺส กทาจิ พฺยภิจาโรปิ สิยา, น ปน อภิญฺญาญาเณน ญาตสฺสาติ อาห ‘‘เจโต…เป.… นตฺถี’’ติฯ ‘‘ตํ ภควา’’ติอาทิ เสสํ นามฯ

ทสฺสนสมาปตฺติเทสนาวณฺณนา

[149] พฺรหฺมชาเลติ พฺรหฺมชาลสุตฺตวณฺณนายํฯ อุตฺตรปทโลเปน เหส นิทฺเทโสฯ อาตปฺปนฺติ วีริยํ อาตปฺปติ โกสชฺชํ สพฺพมฺปิ สํกิเลสปกฺขนฺติฯ กุสลวีริยสฺเสว เหตฺถ คหณํ อปฺปมาทาทิปทนฺตรสนฺนิธานโตฯ ปทหิตพฺพโตติ ปทหนโต, ภาวนํ อุทฺทิสฺส วายมนโตติ อตฺโถฯ อนุยุญฺชิตพฺพโตติ อนุยุญฺชนโตฯ อีทิสานํ ปทานํ พหุลํกตฺตุวิสยตาย อิจฺฉิตพฺพตฺตา อาตปฺปปทสฺส วิย อิตเรสมฺปิ กตฺตุสาธนตา ทฏฺฐพฺพาฯ ปฏิปตฺติยํ นปฺปมชฺชติ เอเตนาติ อปฺปมาโท, สติอวิปฺปวาโสฯ สมฺมา มนสิ กโรติ เอเตนาติ สมฺมามนสิกาโร, ตถาปวตฺโต กุสลจิตฺตุปฺปาโทฯ ภาวนานุโยคเมว ตถา วทติฯ เทสนากฺกเมน ปฐมา, ทสฺสนสมาปตฺติ นาม กรชกาเย ปฏิกฺกูลาการสฺส สมฺมเทว ทสฺสนวเสน ปวตฺตสมาปตฺติภาวโตฯ นิปฺปริยาเยเนวาติ วุตฺตลกฺขณทสฺสนสมาปตฺติสนฺนิสฺสยตฺตา, ทสฺสนมคฺคผลภาวโต จ ปฐมสามญฺญผลํ ปริยาเยน วินา ทสฺสนสมาปตฺติฯ

อติกฺกมฺม ฉวิมํสโลหิตํ อฏฺฐิํ ปจฺจเวกฺขตีติ ตานิ อปจฺจเวกฺขิตฺวา อฏฺฐิเมว ปจฺจเวกฺขติฯ อฏฺฐิอารมฺมณา ทิพฺพจกฺขุปาทกชฺฌานสมาปตฺตีติ วุตฺตนเยน อฏฺฐิอารมฺมณา ทิพฺพจกฺขุอธิฏฺฐานา ปฐมชฺฌานสมาปตฺติฯ โย หิ ภิกฺขุ อาโลกกสิเณ จตุตฺถชฺฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา ตํ ปาทกํ กตฺวา อธิคตทิพฺพจกฺขุญาโณ หุตฺวา สวิญฺญาณเก กาเย อฏฺฐิํ ปริคฺคเหตฺวา ตตฺถ ปฏิกฺกูลมนสิการวเสน ปฐมํ ฌานํ นิพฺพตฺเตติ, ตสฺสายํ ปฐมชฺฌานสมาปตฺติ ทุติยา ทสฺสนสมาปตฺติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อฏฺฐิ อฏฺฐี’’ติอาทิฯ โย ปเนตฺถ ปาฬิยํ ทฺวตฺติํสาการมนสิกาโร วุตฺโต, โส มคฺคโสธนวเสน วุตฺโตฯ ตตฺถ วา กตปริจยสฺส สุเขเนว วุตฺตนยา อฏฺฐิปจฺจเวกฺขณา สมิชฺฌตีติฯ เตเนเวตฺถ ‘‘อิมํ เจวา’’ติ ‘‘อติกฺกมฺม จา’’ติ จ-สทฺโท สมุจฺจยตฺโถ วุตฺโตฯ